نسل Z (زد) که از واپسین سال‌های سده‌ی بیستم یعنی ده ۹۰ میلادی در جهان زاده شد و در ایران در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ خورشیدی پرورش یافت، نخستین نسلی است که از آغاز زندگی با جهان دیجیتال و ابزارهای نوین ارتباطی گره خورده است. این نسل، جهان را یک دهکده‌ی بی‌مرز می‌بیند. مانند گذشته که زندگی انسان‌ها در محدوده‌ی یک دهکده یا شهر کوچک خلاصه می‌شد.
دو نکته کلید برای درک نسل Zنخست، در روزگاران پیشین، فاصله‌ی میان نسل‌ها اندک بود: پدری کشاورز، پسری کشاورز؛ مادری خانه‌دار، دختری خانه‌دار، در چنین بستری، سخن یک آموزگار یا روحانی محلی برای همگان پذیرفتنی بود. اما امروز فاصله میان فرزندان و والدین به اندازه‌ی چند سده به نظر می‌رسد. نسل Z در جهانی متفاوت رشد کرده و طبیعی است که خواسته‌ها و معیارهایش با نسل‌های پیشین تفاوت چشمگیر داشته باشد.
دوم، شکاف دیجیتال است. کمتر پدر و مادری را می‌توان یافت که بی‌نیاز از یاری فرزندان خود، در فضای مجازی یا کار با گوشی هوشمند و رایانه، حتی تلویزیون های ال ای دی باشد. این توانایی نسل Z نشان می‌دهد که آینده‌ی ارتباطات و سبک زندگی دیجیتال، بیش از همه در دست این نسل است.
ویژگی بنیادین: نسل Z بیش از هر چیز به استدلال و چرایی توجه دارد. برای آنان سنت یا فرمان تنها به دلیل قدمت پذیرفتنی نیست. همین نگاه پرسشگرانه سبب می‌شود در برابر «باید و نباید»های غیرمستدل کمتر پذیرش نشان دهند. این تفاوت فکری اگر درست شناخته نشود، می‌تواند سوء‌تفاهم میان نسل‌ها پدید آورد. اما اگر شنیده شوند، ظرفیت‌های فراوانی برای پیشرفت جامعه در اختیار می‌گذارند.
حضور فعال جوانان نسل Z در کشور نپال در کارزارهای پاسداری از جنگل‌ها و رودخانه‌ها فعال بودند و پس از زمین‌لرزه‌های ویرانگر نیز با بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی توانستند کمک‌های مردمی و جهانی را سامان دهند. در جریان انقلاب نپال نیز نقش بنیادی در رساندن صدا به افکار عمومی و شبکه‌سازی اجتماعی ایفا کردند. این نمونه نشان می‌دهد که این نسل توانایی سامان‌دهی و نقش‌آفرینی در تحولات بزرگ ملی و جهانی را دارد.
در ایران نیز بسیاری از برگزیدگان المپیادهای علمی از نسل Z هستند. آنان با درخشش در ریاضی، فیزیک و زیست‌شناسی، اختر شناسی و رایانه، بارها پرچم ایران را در رقابت‌های جهانی بالا بردند و سپس در دانشگاه‌های معتبر جهان پذیرفته و به مدارج عالی دست یافتند.
در سطح جهانی، بسیاری از جنبش‌های محیط زیستی و عدالت‌خواهانه توسط جوانان این نسل سازمان یافت. آن‌ها نشان دادند که توانایی بهره‌گیری از ابزارهای دیجیتال می‌تواند برای تغییر مثبت در جامعه به کار رود. البته هکرهای حرفه ای که گاهی خسارات میلیاردی از دست آوردهای چند دهه یک جامعه ایجاد می کنند نیز در همین نسل نهفته اند.
چالش‌های ارتباطیدر سال‌های اخیر، محدودیت‌هایی در دسترسی نسل Z به فضای مجازی که دنیای بزرگ آن ها محسوب می شود، پدید آمد. این اقدام با نیت مدیریت شرایط انجام شد، اما پیامدهایی نیز داشت؛ چراکه برای نسل Z، دنیای دیجیتال نه فقط ابزار سرگرمی بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت و زندگی روزمره است. هرگونه محدودیت در این زمینه، نیازمند توجه به پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و روانی بر این نسل است. بهتر است به جای نگاه محدودکننده، راه‌های گفت‌وگو و هم‌زیستی دیجیتال اندیشیده شود.
فرجام سخنبیاییم با افتخار بگوییم نسل Z فرزندان ما هستند. آن‌ها را دریابیم و با ایشان در برابر هم قرار نگیریم، بلکه بکوشیم زبان مشترک بیابیم. درک این نسل به معنای سپردن همه‌ی کارها به آنان نیست، بلکه به معنای شنیدن، توجه و احترام گذاشتن به جایگاه انکارناپذیر آن ها در دنیای فعلی است. آینده‌ی ایران و جهان بدون همراهی نسل Z غیر قابل تصور است. “شهریور ۱۴۰۴” دکتر سپهرتاج
24شهریور
دسته بندی :
مقالات