دکتر سپهرتاج روانپزشک شیراز ، من یک روانپزشک هستم و در دو بیمارستان دانشگاهی شیراز شامل مرکز مسمومیت ها و خودکشی و دیگری بیمارستان سوانح و سوختگی ، روزانه بسیاری بیماران خودکشی را ویزیت می کنم. تفاوت قابل ملاحظه ای در خودکشی کنندگانی که در این دو مرکز بستری می شوند دیده ام که بعضا در خلال متن زیر به آن ها اشاره می کنم. خودکشی خانم سحر خدایاری از چند منظر قابل واکاوی و بررسی است: ۱- چرائی خودکشی ۲- انتخاب نحوه خودکشی ۳-عوامل زمینه ای و بستر ساز خودکشی ۴- آیا سحر به دنبال قهرمانی بوده؟ ۵-اثرات این نوع خودکشی بر جامعه و واکنشهای جامعه و قلم فرسایان ۶-مسائل حقوقی و قضائی آن ۱- چرائی خودکشی در پژوهش های متعددی نقش عوامل فردی(ژنتیک) و محیطی در ایجاد افکار و تصمیم به خودکشی بررسی و مورد تاکید قرار گرفته است. در مورد خودکشی فوق در یک جمله می توان گفت، فشارهای محیطی(عوامل محیطی) وارده بیش از آستانه تحمل سحر(عوامل فردی یا ژنتیک) بوده است. ما اطلاعات لازم از اتفاقات خارج از منزل و واکنش های خانواده به ویژه والدین در خصوص حمایت یا تهدید دوطرفه را در اختیار نداریم. در مقطعی فرد به ویژه یک جوان وقتی دچار فشارهای بیش از توان فردی خود می شود و می بیند حامی و پشتیبان لازم را ندارد، احساس می کند در یک بحران شدید گیر افتاده است. جهت نجات از این بحران راهی میان بر تر از خودکشی به ذهن او نمی رسد. چنانچه همه دست اندرکاران سلامت روان، اعم از خانواده، آموزش و پروش، روانشناسان و روانپزشکان… در یک سیستم منسجم، حمایت و آموزش های لازم را به موقع انجام دهند، شاید با جایگزین کردن راه های مناسب دیگر(روش حل مسئلهproblem solving) چنین اتفاقی کمتر رخ دهد. ۲-انتخاب نحوه خودکشی یکی از نکات تکان دهنده در خودکشی های کشنده تر به ویژه خودسوزی، وحشت، ترس و اضطراب بیش از حدی است که هنگام اقدام به خودکشی، سرتاپای وجود قربانی را فرا میگیرد. چند روز قبل، بیماری پس از یک دوره بستری در بیمارستان سوختگی در حال نجات بود، لحظات دلهره آور و وحشتزای آتش زدن خود را طوری توصیف می کرد که علاوه بر فلش بک های خودش(felash back) من نیز احساس می کردم در آن صحنه وحشتناک قرار گرفته ام. او گفت: پس از تصمیم قطعی و اقدام به سوزاندن خودم، به محض شعله ور شدن و زبانه کشیدن شعله های آتش، خارج از اراده فریاد کمک خواهی می کردم و به هیچ چیز بجز مرگ سریعتر یا نجات ام ازآن صحنه وحشتزا فکر نمی کردم. سرتاپای وجودم را وحشت و اضطراب فراگرفته بود… این دسته از محدود نجات یافتگان، معمولا به طور مجدد اقدام به خودکشی نمی کنند. در مقایسه با روش های کمتر کشنده مثل خوردن دارو ممکن است در یک نفر به دفعات تکرار شود. در بخش اتفافات مسمومیت ها از بیماری که طی ۲۴ ساعت از مسمومیت بهبودی یافته بود سوال کردم، چندمین بار است که اقدام به خودکشی کرده ای، با لبخند پاسخ داد طی ۳ سال گذشته این بار دوازدهم است. ۳- عوامل بستر ساز محیطی به نظرمن مشکلات فرهنگی و جامعه شناختی ناشی از شرایط جامعه، ارتباطات فضای مجازی و دیدن “خوشباشی ها” در کشورهای پیشرفته… بیش از عوامل ژنتیک و روانشناسی می تواند، بستر ساز خودکشی دختر آبی پایتخت باشد. شاید تعارض والدین با چنین فرزندی که عمدتا هم ناشی از تفاوت فرهنگی دو نسل می باشد و برای ما ناشناخته است، یکی از تاثیرگذارترین عامل تسریع کننده چنین خودکشی باشد. وقتی فرزند به هر دلیل در محیط خارج از منزل با مشکلی مواجه شده باشد آن هم در حد مسائل قضائی، تنها حامی او خانواده است. چنانچه خانواده با وی دچار چالش یا کاهش حمایت باشد، طبعا تاثیرگذار در چنین اقدامی است. توضیحات در این خصوص را به کارشناسان دیگر رشته ها واگذار می کنم. ۴- هرچند اطلاعات ما در خصوص این خودکشی اندک است اما با توجه به عدم وابستگی به گروه های سیاسی خاص… و از همه مهتر شرایط حاصله که برای سحر به عنوان بحران محسوب می شود، به نظر نمی رسد او به دنبال قهرمانی بوده باشد. ای کاش قبل از وقوع حادثه، کارشناسی مجرب در جریان این واقعه دلخراش قرار گرفته بود. شاید سحر را از مرگ نجات می داد. *چنانچه خودسوزی در مقابل مرکز قضائی انجام شده باشد، از یک طرف شدیدترین نوع اعتراض به مرجع زیربط است، از طرف دیگر احتمال وجود بیماری زمینه ای روانپزشکی در زمان خودکشی را کمتر می کند. ۵- شاید واکنش گروه های مختلف اجتماعی ناشی از احساس گناهی باشد که هرکدام در خصوص خودکشی دختر آبی در ضمیر ناخودآگاهشان متجلی می شود. جوانان فوتبالی که به غیرتان برخورده و هم اکنون در صفحات شخصی و گروهی خود اعلام می کنند تا مجوز حضور خانم ها به ورزشگاه ها داده نشود، به نشانه همدلی و اعتراض به دیدن مسابقات نخواهیم رفت، شاید ناشی از عذاب وجدانی باشد که خود یا همردیفان شان در ورزشگاه ها با شعارها و کلمات رکیک، بهانه به دست بنیادگرایان داده اند که خانم ها را از رفتن به ورزشگاه ها محروم کنند. یا خانم هائی که با دیدگاه جنسیتی ابراز نگرانی می کنند به نوعی عذاب وجدان دارند که خودکشی دختر آبی متاثر از حقوق پایمال شده همه زنان است و دختر آبی را قربانی تظلم به همه زنان می دانند . لذا خود را در این خودکشی، مباشر در قاتل می دانند. این گروه به زعم خود به پاس ایثارگری سحر، اورا دختر آبی قهرمان می دانند. کارشناسانی چون من که قلم فرسائی می کنند نیز کم کاری یا سهل انگاری در وظائف خود را نیز عاملی در مبادرت به این خودکشی می دانند. لذا با انتشار اطلاعات کارشناسی خود می خواهند کمی از بار گناه خود بکاهند و الی آخر… ۶- ابعاد حقوقی و قضائی این خودکشی به عهده دستگاه قضائی است. در صورت نیاز و صلاحدید، سخنگوی قوه قضائیه یا دادستان در زمان مقرر اطلاع رسانی خواهند کرد. لذا بهتر است قلم زنان به آن ورود نکنند. در پایان از زنان و دختران سرزمینم درخواست می کنم در صورت مواجهه با افکار خودکشی، یک روز تصمیم خود را به تاخیر انداخته و به نزدیکترین روانپزشک یا روانشناس محل اقامت خود مراجعه کنند. چون در پژوهش های مختلف تقریبا تمامی نجات یافتگان، اعتراف کرده اند که هنگام خودکشی بخشی از وجودشان تمایل به زنده ماند داشته است. لذا کسی که بخش اعظمی از وجودش تصمیم گرفته است خودش را از بین ببرد، می تواند به پاس بخش دیگر وجودش، یک روز را به خواسته آن، اختصاص بدهد.