دکتر سپهرتاج روانپزشک شیراز ، ” شناخت و درمان اختلال Confibulation یا افسانه بافی در بحران کرونا” افسانه بافی عبارت است از سر هم کردن مسائل بی اساس که زائیده تخیل و اوهام گوینده یا نویسنده است. افسانه بافی ، قصه و داستان هائی را که واقعیت ندارند ساخته و به صورت مطالب باور کردنی برای قشر کم آگاه جامعه مطرح می نماید که در نوع شدید آن شبیه هذیان است. جالب است که فرد افسانه باف، خود نیز اغلب آن ها را قبول دارد و خرسند از آن است که قبل از دیگران چیزی را فهمیده و آنها را به عنوان مسائل واقعی و جدی به دیگران اطلاع داده است. افسانه بافی به صورت طبیعی در کودکان، کم یا بیش وجود دارد و کمک به رشد ذهنی و بعضا باعث کاهش ترس آن ها می شود. ممکن است در برخی کودکان در سنین نوجوانی و بلوغ نیز ادامه یابد و به میزان کمتری در بزرگسالی به صورت شدیدتر و بیمارگونه که اختلال محسوب می شود، دیده شود. ✳ریشه شناسی این اختلال از مسائل مهم و نکات اساسی است که باید مورد توجه قرار گیرد. پر واضح است مادامی که ریشه ها شناخته نشوند امکان درمان وجود نخواهد داشت. برای مثال چند نمونه از افسانه هائی که اخیرا در مورد بیماری کرونا بافته شده و در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شده را آورده ، سپس به درمان confibulation می پردازیم : – اوایل که کرونا در ووهان چین به اوج شیوع خود رسیده بود و تعداد محدودی به کشورهای همسایه یا مهاجران مقیم چین سرایت کرده بود، اما فقط در چینی ها کشتار می گرفت، برخی از افسانه باف ها گفتند، امریکا ویروسی پرورش داده و توسط خفاش ها به شهر خفاش خور ووهان فرستاده که ویژه کشتار نژاد چینی است. پس از چندی که کرونا وارد ایران و منجر به کشتار شد، با انتشار صفحه ای از یک کتاب انگلیسی قدیمی گفتند “ووهان -۴۰۰” چهل سال پیش جهت جنگ بیولوژیک نگاشته شده است، در صورتی که درست زیر همان پاراگراف نوشته شده بود این ویروس بیش از یک دقیقه نمی تواند خارج از بدن انسان زنده بماند(همان ایام، مقاله کوتاهی در نفی آن نوشتم) گفتند چین از ۴۰ پیش سلاح بیولوژیکی طراحی کرده و ناگهان اوضاع از دستش خارج شده و ویروس به بیرون نشت کرده است. وقتی کرونا در ایتالیا شدت یافت، گفتند نژاد ایرانی و ایتالیائی با هم مشابهت ژنتیکی دارند، لذا دلیل فوت های زیاد در این دو کشور، مشابهت ژنتیکی آن هاست. در همان ایام تئوریسین های نادری که دم از تخصص ژنوم شناسی می زنند، با استدلال شبه علمی بیان کردند که اسرائیل، DNAایرانی ها را از طریق هنرپیشه ها جمع آوری کرده و ویروس ویژه کشتار ایرانی ها ساخته، هم اکنون ایران را مورد حمله بیولوژیکی قرار داده است. قبل تر ازآن برخی افسانه باف ها گفتند: این توطئه چینی هاست. به منظور فرار دادن اروپائی ها و خرید نیم بهای سهام کارخانجات اروپائی ها، دست به چنین حمله تروریسمی زده است. نمونه های دیگری نیز در فضای مجازی پخش شده و مجددا ممکن است در آینده به اقتضای شرایط، ساخته و پخش شود. ✳ آخر کار هم که هیچکدام درست از آب در نیامد، احتمالا خواهند گفت که توطئه دشمن با دعای مردم ایران به خودشان برگشت. نکته قابل توجه این که هدف از این مقاله، نفی سلاح بیولوژیک که ظاهرا از ۵۰۰ سال پیش در کشورهائی مثل اسپانیا با انتشار طاعون شروع شد و در کشورهای دیگر هم چندین بار به کار گرفته شده است و هم اکنون هم به احتمال قریب به یقین در کشورهائی مثل امریکا، روسیه، چین و … در آزماشگاه هایشان وجود دارد، نیست. از طرفی این که هجوم کرونا حمله بیولوژیکی یا بیوتروریسمی است، مد نظر نیست. بلکه منظور افسانه بافی هائی است که در شرایط بحران، می تواند باعث هراس و خشم در افراد مستعد به اختلالات اضطرابی و هراس شده و در پی آن با کاهش ایمنی بدن، افراد بیشتری مبتلا به کرونای مهلک شوند. (اتفاقا هرچقدر ایمنی بدن کمتر شود، علائم بیماری شدیدتر خواهد شد) ✳ لذا می طلبد که روانپزشکان، روانشناسان و جامعه شناسان، این افراد را با خطای خود آشنا کرده تا جلوی اشاعه بیشتر چنین افسانه هایی و خطرات مترتب از آن ها گرفته شود. روش درمان: درمان این افراد که در بزرگسالی می توانند مشکلات عدیده ای برای دیگران ایجاد کنند عبارت است از: ۱) افسانه باف را به واقعیت ها نزدیک کنیم آنچنان که پدیده ها را بشناسد و لمس کند. ۲) قدرت مشاهده را در افراد تقویت کنیم تا حقایق و پدیده ها را به چشم باز ببینند. ۳) از آن ها بخواهیم که نتیجه لمس ها و مشاهدات خود را روی کاغذ آورده و به صورت گزارشی عرضه کرده و آن را چندین بار ررای خود قرائت کنند و در حضور دیگران به مرحله تطبیق برسانند. یا در مواردی آنچه را که دیده اند بیان نمایند نه آنچه را تصور می کنند. ۴) نیروی منطق و استدلال آنها را تقویت کرده، به سمت واقعیت سوق دهیم تا هر چیزی را به گونه ای مستدل بیان نمایند و از آن ها بخواهیم که با مستندات، از استدلال خود دفاع کنند. ۵) آن ها را وادار کنیم به تفریح و گردش، سرگرم شدن به بازیهای پرشور و نشاط، مخصوصا” بازیهائی که در آن رعایت نظم و تربیت و مقررات مطرح است، روی آورند. ۶) پیشنهاد کنیم به کارهای هنری و فعالیت هائی که در آن توجه به ریزه کاری و ظرافت مطرح است، سرگرم شوند. این روش بسیار مؤثر است و در این رابطه اوقات فراغت آن ها را پر کرد، زیرا فرصت های طولانی در عدم مشغولیت کاری و ذهنی، آن ها را بیشتر به سوی افسانه بافی سوق می دهد. ۷) در بزرگسالان سعی کنیم با یادآوری به آن ها که این مطالب ساخته ذهن شماست، آن ها را با واقعیت و افسانه بودن مطالب شان مواجه کنیم. ۸- در بزرگسالان، از آن ها بخواهیم به این بیاندیشند که اثرات مثبت این مطالب(افسانه) برای دیگران چیست و قبل از انتشار آن را با دوستان خود ، ترجیحا دوستان غیر همفکر خود درمیان بگذارند و تجزیه و تحلیل کنند. ۹- در ایام کودکی سرچشمه احساس حقارت ها، ضعف ها، بی اعتمادی های آن ها را یافته و به آن ها و والدین شان شناسانده و بخواهیم که نیازهای آن ها در حد امکان برآورده کنند. ۱۰) در ایام کودکی، اختلافات خانوادگی و نابسامانی های مربوط به آن را رفع کرده و برای کودک محیط امن و اعتماد پدید آورده، تا شرایط زندگی برای او عادی شود. ۱۱) در ایام کودکی آن ها را وادار کنیم آنچه را که خیال می کند و برای آن افسانه می بافد به صحنه عمل درآورده و یا نشان دهد و از این طریق او را به تطابق با واقعیت بکشانیم. ۱۲) در بزرگسالان اگر سخن آن ها را دروغ و ناروا یافتیم و برای دیگران خطرناک دیدیم، به آن ها تفهیم کنیم که از مرز واقع خارج شده اند و درخواست کنیم به انتشار چنین مطالبی ادامه ندهند. در کودکان و بزرگسالان، آن ها را مورد تمسخر، سرزنش و اتهام قرار ندهیم.