دکتر سپهرتاج روانپزشک شیراز ، استرس یک واکنش طبیعی و مثبت سیستم عصبی بدن در موجهه با فعالیت ها و رخدادهای محیطی جهت حفظ بقاء انسان ها است. استرس بسته به اهمیت و شدت رخداد (عامل محیطی) و استعداد ذاتی افراد (عامل ژنتیک) می تواند طیف گسترده ای از پیامدهای مفید تا زیان آور را ایجاد کند. استرس معمول و طبیعی لازمه حیات هر موجودی است. چنانچه هیچگونه استرسی در فرد وجود نداشته باشد دچار همان خطائی می شود که در طول تاریخ نسل بسیاری از موجودات جسور و بی پروا را منقرض کرد. نمونه های فعلی آن هم همان هائی هستند که با تعطیلی مدارس و دانشگاه ها فورا باربند را بسته و راهی شمال می شوند. چنانچه در پی تهران، شمال هم آلوده شد. یا بدون توجه به خطر، دسته دسته راهی بازار برای خرید نوروز می شوند. غافل از آن که بی خیالی نسبت به خطرهای محیطی هر لحظه ممکن است منجر به آسیب و حتی نابودی آن ها شود. برعکس چنانچه فردی بیش از حد معمول دچار استرس شوند، می تواند خواب، آرامش و فعالیت های فرد را تحت الشعاع خود قرار داده و زندگی او را مختل کند. به عبارتی فرد دچار خطایی شده که هر واقعه طبیعی را خطر تلقی کرده، لذا احساس خطر جایگزین فعالیت و زندگی روزمره وی می شود. در این صورت احتمال بقا وجود دارد اما حیات، پردغدغه، مشوش و بیمارگونه ای را برای خود رقم زده است. لذا چنانچه به هر دلیل توجه و تمرکز بیش از حد بر روی رخدادها صورت بگیرد، استرس از کنترل فرد خارج شده و به دیسترس(استرس شدید)که مضر و آسیب زا است تبدیل می شود. گاهی نمی توان رخداد هایی که باعث به وجود آمدن استرس می شوند را از خود دور کرد اما خوشبختانه در بحران کرونا می توان خود را از معرض اخبار و اطلاعات کاذب در امان نگه داشت، زیرا به نظر می رسد اغلب پدیده های استرس زا در مورد کرونا، مرتبط با اخبار و اطلاعات کاذب و ناموثق است که از مجاری غیر مرتبط در فضای مجازی دست به دست می شود. در مورد بیماری کرونا می توان بخش قابل ملاحظه ای از اخبار و اطلاعات ناموثق و کاذب را از خود دور کرد، بدین نحو که هر مطلب یا کلیپی که وارد گوشی موبایل می شود را باز نکرد یا مطالعه نکرد. بدین نحو بخش قابل ملاحظه ای از موقعیت های استرس زا مدیریت شده اند. پیشنهاد می کنم به جای توجه بیش از حد بر روی نکات کم اهمیت و شاید بی اهمیت، افراد به دنبال اطلاعات موثق و علمی باشند که مراجع رسمی و زیربط در اختیار آن ها قرار می دهند. برای نمونه وقتی خانم دکتر مینو محرز فوق تخصص عفونی دانشگاه تهران می گوید این ویروس سنگین است، مانند آنفولانزا در هوا معلق نمی ماند، بر روی سطوح می نشیند و تا چند روز زنده می ماند. از طرفی راهکار می دهد که ماسک عمدتا برای افراد مبتلا یا مشکوک مفید است که به دیگران انتقال ندهند بلکه استفاده از دستکش هنگام کار با خودپرداز یا…و شستشوی مداوم دست با صابون مفید است، چرا برخی راه می افتند در داروخانه های شهر و به دنبال ماسک ساده و فیلتردار که نایاب شده است، خود را در معرض خطر محیطی و بیماری کرونا قرار می دهند؟ هرچند اخبار و اطلاعات موثق و مرتبط با مراجع رسمی هم می تواند در برخی از افراد استرس شدید یا همان دیسترس ایجاد کند. از طرفی استرس شدید نه تنها فرد را مستعد ابتلا به کرونا می کند بلکه باعث اختلال در خواب، کاهش تمرکز، فعالیت های روزمره، اضطراب و عصبانیت می شود. در این صورت باید از راهکارهای مقابله با استرس همچون: -ورزش منظم -غذای سالم و مقوی -خواب و استراحت کافی -تمرین های تن آرامی(relaxation) استفاده کرد. استرس شدید(دیسترس) برای طولانی مدت می تواند فعالیت های روزمره افراد را تحت الشعاع قرار داده و مشکلات روحی-روانی شدیدی مانند عصبانیت، اضطراب، مشکلات گوارشی، کاهش سیستم ایمنی و…را در افراد به وجود آورد. در حقیقت استرس به میزان متوسط مثبت و مفید است و می تواند به افراد انرژی و انگیزه بدهد تا مسئولیت هایی که بر عهده دارند را انجام دهند و به اهداف خود برسند مثل تحصیل کردن، ازدواج کردن با فرد موردعلاقه، ترفیع شغلی، تغییر شغل و… که همگی مفید هستند. استرس شدید که اصطلاحا در روانپزشکی دیسترس تلقی می شود، تجربه مداوم غرق شدن در افکار مزاحم، مشکلات و رخدادهای بحرانی است. استرس شدید یا دیسترس چگونه میتواند افراد را مستعد ابتلا به بیماری هائی مثل ویروس کرونا کند.؟ در خصوص کرونا، استرس شدید که به زبان ساده تر نوعی ترس افراطی و هراس از بیماری کرونا محسوب می شود می تواند تقریبا تمامی فعالیتهای عصبی و غدد درون ریز را تحت تاثیر قرار دهد، به گونه ای که تعادل هوموستاز بدن را بهم زده و منجر به نابسامانیهای در سیستم ایمنی بدن گردد.اثرات استرس از طریق اعصاب سمپاتیک و شاخه عصب هیپوتالاموس مغزی، غده فوق کلیوی را تحریک نموده و منجر به افزایش ترشح هو رمونهای گلوکوکورتیکوستروئیدی می شود .این هورمونها می توانند باعث کاهش پاسخهای سیستم ایمنی بدن شوند و بالطبع بدن در مقابل عفونت های ویروسی توان مقابله اش کاهش یافته و مستعد ابتلا به کرونا می شود. چگونه می توان از استرس شدید یا دیسترس جلوگیری کرد تا سیستم ایمنی توان مقابله با ویروس کرونا را داشته باشد.؟ مختصر و مفید: اخبار و اطلاعات مربوط به بیماری را صرفا از مراجع رسمی که در ایران وزارت بهداشت و درمان و دانشگاه های تابعه است را دنبال کنید. در سطح جهانی هم اطلاعات منتشره توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO ) را دنبال کنید. پر واضح است در شرایط تندرستی و تعادل طبیعی با کاهش محرکهای تنش زا یا استرس زا که در اینجا همان اخبار و اطلاعات ناموثق است، می توان از آشفتگیهای ناشی از دخالت استرس جلوگیری کرد و سیستم ایمنی بدن را همواره فعال و دور از تشویش نگهداشت. به امید آن که با رعایت بهداشت و توجه به پیام های مراجع رسمی و معتبر هرچه سریعتر در مقابله و مواجه با ویروس کرونا پیروز شویم تندرستی، شادی همراه با آرامش برای تمامی هموطنان عزیزم و مردم جهان آرزو دارم.